Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ
Ένας πρωτοφανής δικαστικός «πόλεμος», που εξελίσσεται σ’ ένα άγριο νομικό «σαφάρι» σε βάρος της περιουσίας του Γερμανικού Δημοσίου απλώνεται από την Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Αφορμή αποτέλεσε η υπόθεση των γερμανικών αποζημιώσεων για τα εγκλήματα που διέπραξαν οι ναζί στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κατοχής, η οποία δεν είναι βεβαίως αμιγώς δικαστική.
Εξήντα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η διεκδίκηση της αποκατάστασης των θυμάτων και των συγγενών τους για τις φρικαλεότητες που υπέστησαν οι κάτοικοι του Διστόμου και αλλού έχει εξ αντικειμένου και έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Άπτεται των διεθνών σχέσεων της χώρας και πολλοί εύχονται να υπάρξει σύντομα ένας διακανονισμός μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, στο πλαίσιο της Ε.Ε.
Αυτή τη στιγμή η υπόθεση των γερμανικών αποζημιώσεων παραμένει ακόμη ανοιχτή δικαστικά στη χώρας μας. Το Συμβούλιο της Επικρατείας καλείται αύριο σε ολομέλεια να αποφασίσει εάν η εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων στην Ελλάδα κατά αλλοδαπού Δημοσίου μπορεί να εξαρτάται από την άδεια του υπουργού Δικαιοσύνης.
Παράλληλα βρίσκεται σε εξέλιξη ένα δικαστικό κυνηγητό ακινήτων του γερμανικού Δημοσίου σε Ιταλία και Βέλγιο. Οι περίπου 120 συγγενείς των θυμάτων της σφαγής στο Δίστομο, απογοητευμένοι από την άρνηση που συνάντησαν στην Ελλάδα, ζητούν να δεσμευθούν «γερμανικά» ακίνητα, σε εκτέλεση των αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων που τους επιδίκασαν συνολικά αποζημίωση περίπου 80.000.000 ευρώ. Προηγουμένως και τα γερμανικά δικαστήρια όπου προσέφυγαν είχαν απορρίψει το αίτημά τους, με το αιτιολογικό ότι αρμόδια είναι τα ελληνικά δικαστήρια!
* Το πολιτικό Εφετείο της Φλωρεντίας έκανε δεκτό τον περασμένο Μάιο το αίτημά τους και κήρυξε εκτελεστή στην Ιταλία καταδικαστική απόφαση ύψους 2.934 ευρώ (μόνο για τα δικαστικά έξοδα) εναντίον της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών έσπευσε όμως να ασκήσει ένδικα μέσα κατά της απόφασης αυτής (308/05), για να σταματήσει εν τη γενέσει της κάθε προσπάθεια κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού Δημοσίου σε άλλες κοινοτικές χώρες. Η έφεσή του δικάζεται στις 14 Ιανουαρίου 2006.
* Το Πρωτοδικείο των Βρυξελλών, αντίθετα, απέρριψε πριν από μερικές ημέρες αντίστοιχο αίτημα θυμάτων του Διστόμου επικαλούμενο την απόφαση του ελληνικού Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (6/2002). Η απόφαση αυτή δεν αφορούσε το Δίστομο και σε αντίθεση με την 11/2002 απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου, όριζε ότι το γερμανικό Δημόσιο έχει τελικά το δικαίωμα της ετεροδικίας και επομένως δεν μπορεί να εναχθεί στην Ελλάδα για παράνομες πράξεις των οργάνων του, δηλαδή τις βαρβαρότητες των ναζί, κατά τη διάρκεια της κατοχής.
* Ο συνήγορος της υπόθεσης, Γ. Σταμούλης, υποστηρίζει ότι η διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας υπόκειται στην κοινοτική έννομη τάξη και επομένως πρέπει να εφαρμοστεί η Σύμβαση των Βρυξελλών, η οποία δεν αναγνωρίζει μεταξύ των μελών της Ε.Ε. το προνόμιο της ετεροδικίας. Επομένως οι αξιώσεις των κατοίκων του Διστόμου ορθώς υποβλήθηκαν στα ελληνικά δικαστήρια της περιφέρειας κατοικίας τους, τα οποία έχουν διεθνή δικαιοδοσία για τα εγκλήματα που τελέστηκαν εκεί.
* Για το ίδιο θέμα πάντως εκκρεμεί προδικαστικό ερώτημα του Εφετείου Πατρών προς το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για εγκλήματα των ναζί στην περιφέρεια της Πελοποννήσου.
* Πριν από την έκδοση της απόφασης του ΑΕΔ, ο Έλληνας υπουργός Δικαιοσύνης είχε αρνηθεί το 2001 να δώσει την άδεια που απαιτείται για να εκτελεστούν στην Ελλάδα (με προσημείωση υποθήκης επί ακινήτου που ανήκε στο γερμανικό Δημόσιο) οι αποφάσεις του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς αλλά και της ολομέλειας του Αρείου Πάγου (11/2001) που δικαίωναν τους συγγενείς των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας.
* Το σημαντικό αυτό θέμα συζητήθηκε χθες στο ΣτΕ, ύστερα από παραπεμπτική απόφαση του Δ’ Τμήματος. Αυτό που κρίνεται είναι η συνταγματικότητα της διάταξης του κώδικα πολιτικής δικονομίας που δίνει στον υπουργό το δικαίωμα να αρνείται ουσιαστικά την παροχή έννομης προστασίας σε Έλληνες πολίτες που στρέφονται κατά αλλοδαπού κράτους.
* Η απόφαση του τμήματος είχε απορρίψει την προσφυγή κατά της άρνησης του υπουργού, με το σκεπτικό ότι η πράξη αυτή υπάγεται στην άσκηση κυβερνητικής εξουσίας και επομένως είναι ανέλεγκτη από το ΣτΕ.
* Ορισμένοι δικαστές είχαν απλώς εκφράσει την άποψη ότι η άρνηση του υπουργού μπορεί να ελεγχθεί από το ΣτΕ αλλά δεν είναι αβάσιμη, καθώς δεν περιορίζει ασφυκτικά το δικαίωμα έννομης προστασίας. Οι ενδιαφερόμενοι, λένε, μπορούν να στραφούν σε δικαστήρια άλλων χωρών (π.χ. της Γερμανίας) για την ικανοποίησή τους.
* Πρόσφατα πάντως το Ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο είχε ακυρώσει ως αντισυνταγματική ανάλογη ρύθμιση στο δικό του δίκαιο που επέτρεπε στον υπουργό Δικαιοσύνης να αρνείται την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων κατά αλλοδαπού Δημοσίου.
Η Γερμανία μέχρι σήμερα φέρεται να έχει πληρώσει στην Ελλάδα ως αποζημίωση συνολικά 115.000.000 μάρκα. Το ποσόν αυτό κατεβλήθη ως αντιστάθμισμα της απελευθέρωσης του Μαξ Μέρτεν, σφαγέα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο οποίος συνελήφθη όταν επισκέφθηκε το 1960 την Ελλάδα γιατί σε βάρος του είχε σχηματιστεί δικογραφία για εγκλήματα πολέμου.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 03/12/2005
Η δικαίωση των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου ίσως να δρομολογηθεί μέσω Ιταλίας
Τετάρτη, 13 – 06 – 2007
Η αποζημίωση των συγγενών των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου ίσως δρομολογηθεί μέσω Ιταλίας, ύστερα από την απόφαση του εφετείου της Φλωρεντίας, το οποίο στις αρχές Μαΐου έκανε αποδεκτό το αίτημα των εναγόντων για κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου επί ιταλικού εδάφους και ύστερα από την εγγραφή – την Παρασκευή 8 Ιουνίου – υποθήκης για την κατάσχεση των κτιριακών εγκαταστάσεων του γερμανοιταλικού συνεδριακού κέντρου στο Κόμο της Βόρειας Ιταλίας, της περίφημης «Vila Vigoni», με στόχο να βγει σε πλειστηριασμό για να καταβληθεί στους δικαιούχους μέρος της αποζημίωσης, που σύμφωνα με την απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων ανέρχεται σε περίπου 27 εκατομμύρια ευρώ. Η γερμανική κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να αποδεχθεί αυτή την τροπή των πραγμάτων και σύμφωνα με εκπρόσωπο του καθ΄ ύλην αρμοδίου υπουργείου Εξωτερικών προσέφυγε ήδη κατά της απόφασης του εφετείου της Φλωρεντίας στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της Ρώμης.
Σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, η γερμανική πλευρά εμμένει στην προσφυγή της στην αρχή της ετεροδικίας, ενώ στο ερώτημα, αν με την προσφυγή στο ακυρωτικό δικαστήριο διασφαλίζεται ότι προσωρινά τουλάχιστον οι ενάγοντες δεν μπορούν να προχωρήσουν σε πρακτικά μέτρα, δηλαδή στον πλειστηριασμό της «Vila Vigoni», η απάντηση ήταν πως «αυτό είναι θέμα της ιταλικής δικαιοσύνης, της οποίας περιμένουμε τις αντιδράσεις…» Η νομική υπηρεσία του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών θεωρεί ότι η διαδικασία βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο και «συνακόλουθα οι προβλέψεις είναι δύσκολες».
Ύστερα από την πρώτη απόφαση του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς το 1997, και με δεδομένη την άρνηση των γερμανικών αρχών να δεχτούν τη «λογική» της αξίωσης αποζημιώσεων από τα θύματα του Διστόμου, εξαντλήθηκε η δικαστική οδός σε όλες τις βαθμίδες, μέχρι τον ΄Αρειο Πάγο και το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, αλλά τελικά η κατάσχεση των εγκαταστάσεων του Ινστιτούτου Γκαίτε στην Αθήνα προσέκρουσε στην άρνηση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης για να μην διαταραχτούν οι σχέσεις Ελλάδας-Γερμανίας.
Οι ασχολούμενοι με την υπόθεση του Διστόμου Γερμανοί δικηγόροι Μάρτιν Κλίνγκνερ (στο Αμβούργο) και Γιοάχιμ Λάου (στη Φλωρεντία) εκτιμούν ότι η γερμανική κυβέρνηση θα επιχειρήσει να παρέμβει πολιτικά στην Ιταλία για να αποτρέψει μία «δυσμενή» εξέλιξη… Για τη γερμανική κυβέρνηση η δικαίωση των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου σημαίνει ότι μπορούν να ανοίξουν «οι ασκοί του Αιόλου» και να κατακλυστεί η Γερμανία από αγωγές για καταβολή αποζημιώσεων σε θύματα σφαγών από διάφορες χώρες που βρίσκονταν υπό την κατοχή των ναζιστικών στρατευμάτων.
Η εξέλιξη της υπόθεσης του Διστόμου στο ιταλικό «μέτωπο» – που, άρχισε να απασχολεί εκ νέου το γερμανικό Τύπο – έρχεται σε μία χρονική συγκυρία που η γερμανική πλευρά επιχειρεί να κλείσει τελεσίδικα τις «εκκρεμότητες» του πολέμου, με ενδεικτικό το γεγονός της «πανηγυρικής» ολοκλήρωσης σήμερα του έργου του Ιδρύματος «Μνήμη-Ευθύνη-Μέλλον» το οποίο (ύστερα από την απειλή των παγκόσμιων εβραϊκών οργανώσεων ότι θα μποϊκοτάρουν τη γερμανική οικονομία και την προσωπική παρέμβαση του τότε προέδρου Κλίντον στην κυβέρνηση Σρέντερ) μοίρασε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε 1,7 εκατομμύρια επιζώντες από ανατολικοευρωπαϊκές κυρίως χώρες, που υποχρεώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου σε καταναγκαστική εργασία στη Γερμανία.
Η ύπαρξη εκκρεμοτήτων «υπενθυμίζεται» κάθε τόσο, όπως πρόσφατα με τη βραβευμένη στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κινηματογραφική ταινία «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη» – που αναφέρεται στην ιστορία του Αργύρη Σφουντούρη, ο οποίος επέζησε, μαζί με τις τρεις αδελφές του, της σφαγής του Διστόμου στις 10 Ιουνίου 1944 – η οποία άρχισε πριν από ένα μήνα να προβάλλεται σε περιφερειακούς κινηματογράφους αρκετών γερμανικών πόλεων, προκαλώντας αίσθηση.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
