Στις 24 Απριλίου του 1944, στους Πύργους, 318 άνδρες, γυναίκες και παιδιά θανατώθηκαν και κάηκαν ζωντανοί, ενώ διαπράχθηκαν και άλλες θηριωδίες από τους κατακτητές. Οι Γερμανοί μάζεψαν τους χωριανούς σε δύο σημεία και μάταια κάποιοι προσπαθούσαν να κρυφτούν μήπως και γλιτώσουν.
Τα πολυβόλα αφαιρούσαν τη μια ζωή πίσω από την άλλη, οι σφαίρες βροχή, τα κορμιά σωριάζονταν άψυχα στο χώμα, ενώ άλλοι κλείνονταν σε αχυρώνες και καίγονταν ζωντανοί. Δε δίστασαν μάλιστα να εκτελέσουν εν ψυχρώ και γυναικόπαιδα. Η καταστροφή ολοκληρώθηκε με τη φωτιά που τα διέλυσε όλα.
Τα γεγονότα
Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στους Πύργους και το Μεσόβουνο, με τη συμμετοχή ακόμη και της αεροπορίας τους από τα πυρά της οποίας σκοτώθηκαν και μικρά παιδιά. Σε όλα αυτά τα χωριά οι Γερμανοί συνάντησαν έντονη αντίσταση των ανταρτών, η οποία τους ερέθισε ακόμη περισσότερο.
Όταν μπήκαν στο χωριό, οι Γερμανοί συνέλαβαν και σκότωσαν 327 άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Πολλά από τα θύματα εκτελέστηκαν μαζικά ή πυρπολήθηκαν μέσα σε αχυρώνες ενώ παιδιά και βρέφη φονεύθηκαν με ξιφολόγχες. Στη συνέχεια, 1.400 επιζήσαντες από τους Πύργους και το Μεσόβουνο οδηγήθηκαν πεζοί, ως όμηροι, σε χάνι της Πτολεμαΐδας.
Καταστράφηκαν τα 365 από τα 385 σπίτια, δημόσια κτήρια και εκκλησίες (εκτός από τρεις) και κατασχέθηκαν οικοσκευές, ζώα, τουλάχιστον 10 τόνοι σιτάρι, 12.000 γιδοπρόβατα, 3.500 ιπποειδή και βοοειδή. Επίσης διαπράχθηκαν βιασμοί οι οποίοι κατ’ άλλες μαρτυρίες συνέβησαν μέσα στον ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και κατ’ άλλους στην πλατεία του χωριού.
Κατά τον Αθανάσιο Καλλιανιώτη, ο αριθμός των βιασμών που αναφέρθηκαν ήταν 170 ενώ οι πληροφορίες απο τους κατοίκους ήταν ότι αρκετοί διεπράχθησαν από Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών.
Οι δε κάτοικοι άλλων περιοχών που συμμετείχαν στην επιχείρηση φαίνεται πως χρησίμευσαν ως οδηγοί, δεσμοφύλακες, συλλέκτες ζώων, πολεμοφοδίων και αγροτικών προϊόντων.
Στους Πύργους οι Έλληνες αυτοί ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με κατασχέσεις λιρών και κοσμημάτων, τα οποία έπαιρναν από τις γυναίκες.
Υπεύθυνος για τα ολοκαυτώματα Πύργων Κοζάνης, Κλεισούρας Καστοριάς και Διστόμου Βοιωτίας όπου συνολικά έχασαν τη ζωή τους πάνω από 1.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ήταν ο Γερμανός συνταγματάρχης Καρλ Σύμερς, διοικητής του 7ου συντάγματος της 4ης μεραρχίας τεθωρακισμένων γρεναδιέρων των SS. Ο Σύμερς είχε μάλιστα παρασημοφορηθεί από τη Βέρμαχτ με τον Σταυρό των Ιπποτών, τον οποίο από ό,τι φαίνεται κέρδισε διαπράττοντας μαζικές εκτελέσεις αμάχων, τους οποίους βάφτιζε ένοπλους αντάρτες.
Εκτός από τον συνταγματάρχη Γεώργιο Πούλο, κανείς από τους υπευθύνους της σφαγής των Πύργων και της Εορδαίας γενικότερα, Γερμανούς, Τουρκμένιους και Έλληνες, δεν τιμωρήθηκε αργότερα από τις ελληνικές αρχές.
Κάθε χρόνο στους Πύργους δίνει το παρόν του στο καθιερωμένο μνημόσυνο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
