«Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη», γράφει ο Μίλαν Κούντερα στο «Βιβλίο του γέλιου και της λήθης». Κι ο αγώνας αυτός δεν σταματάει ποτέ αφού οι κάθε λογής εξουσίες χρησιμοποιούν ως υλικό αναπαραγωγής τους τη λήθη.
Τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε και βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη επιχείρηση αναθεώρησης της Ιστορίας καθώς και διάφορες αντιλήψεις περί συμφιλίωσης, όχι μέσω της παραδοχής, της αναγνώρισης και της κάθαρσης αλλά μέσω της λήθης. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά, εκείνη η οποία υποστηρίζει, πως για να πάμε πιο πέρα, για να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τους λογαριασμούς μας με το παρελθόν διατηρώντας ζωντανή τη μνήμη.
Το ντοκιμαντέρ της Ισμήνης Σακελλαροπούλου «Δικαίωση 3348» στρατεύεται ξεκάθαρα υπέρ της ιστορικής μνήμης, του μοναδικού δρόμου συμφιλίωσης των ανθρώπων. Η ταινία έχει ως θέμα τη σφαγή στα Καλάβρυτα, στις 13 Δεκεμβρίου 1943, όταν οι ναζί εκτέλεσαν 677 αμάχους και έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια στα Καλάβρυτα και στα γύρω χωριά. Με καταγωγή από την αχαϊκή κωμόπολη και η ίδια, μεγάλωσε ακούγοντας ιστορίες για την καταστροφή. «Το συναίσθημα της απώλειας του άδικου θανάτου είναι ο μοναδικός πόνος που είναι ακατόρθωτο να ξεριζωθεί ποτέ από τους ανθρώπους που το βίωσαν», σημειώνει η σκηνοθέτιδα η οποία αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το σινεμά για να ανασκαλέψει και να πυροδοτήσει τη μνήμη και να ενώσει τη φωνή της μαζί με τις χιλιάδες φωνές, από όλους τους μαρτυρικούς τόπους στη χώρα, υπέρ τη διεκδίκησης των πολεμικών αποζημιώσεων από τη Γερμανία.
Ως πρώτη ύλη για την ταινία, η Σακελλαροπούλου χρησιμοποίησε τους φακέλους με τις 3.348 αιτήσεις αγωγών που έγιναν από συγγενείς θυμάτων της απάνθρωπης σφαγής. Όμως μπήκε ακόμη πιο βαθιά προχωρώντας σε μια ενδελεχή ιστορική έρευνα, κάτι που γίνεται ιδιαίτερα εμφανές στην ταινία. Άλλωστε αυτός είναι και ο ρόλος του κινηματογράφου τεκμηρίωσης, η διερεύνηση και η αποκάλυψη. Εκτός από τον συγκλονιστικό Μανόλη Γλέζο, μπροστά στην κάμερα μιλά ο δήμαρχος Καλαβρύτων καθώς και επιζώντες του Ολοκαυτώματος, δίνοντας ζωντανές μαρτυρίες και ενισχύοντας τα επιχειρήματα για την καταβολή των αποζημιώσεων. Όμως η Ισμήνη Σακελλαροπούλου δεν σκηνοθετεί ένα κλασικού τύπου ντοκιμαντέρ. Το ενισχύει με το στοιχείο της μυθοπλασίας. Μάλιστα ένα μέρος του, είναι καθαρή μυθοπλασία, δε βασίζεται σε γεγονότα που συνέβησαν αλλά που επινοήθηκαν. Πρόκειται για μια δίκη, με αντίδικους το ελληνικό και το γερμανικό δημόσιο για τις πολεμικές αποζημιώσεις. Αυτό το κομμάτι είναι συγκλονιστικό. Μέσα σε αίθουσα δικαστηρίου, η κάθε πλευρά αναπτύσσει τα επιχειρήματά της και η απόφαση δικαιώνει τους συγγενείς των θυμάτων.
Νομίζω πως η Ισμήνη Σακελλαροπούλου, πετυχαίνει το διπλό της στόχο. Κινηματογραφικά τιμά το σινεμά τεκμηρίωσης συνδυάζοντας, τα γεγονότα με το ρεαλισμό και με τη συναισθηματική φόρτιση. Η σκηνοθεσία της είναι ισορροπημένη, έχει ρυθμό και δεν αφήνει το θεατή να βαρεθεί, παρά τη σχετικά μεγάλη διάρκεια (2 ώρες και 17 λεπτά).
Πετυχαίνει όμως και τον άλλο στόχο. Λειτουργεί ως όπλο, επιτίθεται κατά μέτωπον και με ευθύτητα θέτει το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων με σαφήνεια και με επιχειρήματα. Και κυρίως, μιλά για την ανάγκη υπεράσπισης της μνήμης, ως το μοναδικό μέσο φιλίας, συνεργασίας και αλληλοκατανόησης των λαών! Αφηγούνται ο Κώστας Αρζόγλου και η Άννα Παπαγεωργίου, ενώ στις δραματοποιημένες σκηνές συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Θεοδώρα Σιάρκου, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Μίκαελ Σάιμπελ, Γιώργος Χρανιώτης, Πελαγία Βουτζουλίδου, Παναγιώτης Καρμάτης και η Βασιλική Κούλη.
Ταινία που αξίζει και πρέπει να δούμε!
Πηγή: Αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ, 11-12/12/2021