Ως πρόεδρος της Διακομματικής-Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Γεμανικών Οφειλών αλλά και ως πρόεδρος της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974 Κ.–Δ. Μακεδονίας χαιρετίζω το 1ο συνέδριο για την «Ανάδειξη Μαρτυρικών Σημείων. Μαρτυρίες και μαρτυρικοί τόποι της περιόδου 1941–1944. Καταγραφή / Ανάδειξη / Αναγνώριση / Διεκδίκηση», που οργανώνει η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης της Περιφέρειας Δ. Μακεδονίας.
Λυπούμαι που λόγοι ανωτέρας βίας δεν μου επιτρέπουν να το παρακολουθήσω.
Οι ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και τα συμπεράσματα των εργασιών του Συνεδρίου σας πιστεύουμε ότι θα συμβάλουν και θα ενισχύσουν την κοινή μας προσπάθεια για την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας για την Κατοχική περίοδο, αλλά και θα αποτελέσουν όπλο για τη διεκδίκηση των οφειλών των κατοχικών δυνάμεων προς τη χώρα μας, που υπέφερε τα πάνδεινα από τα χωρίς παραγραφή φρικαλέα εγκλήματά τους.
Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον ιστορικό αναθεωρητισμό που χτίζει πάνω στον ιστορικό αναλφαβητισμό ιδιαίτερα της νέας γενιάς, να σβήσει ή να αμβλύνει τα ανεξίτηλα τα ίχνη αυτών των εγκλημάτων. Ώστε οι υπεύθυνοι γι’ αυτά και οι δωσίλογοι συνεργάτες τους να παραμένουν ατιμώρητοι, ενώ η δικαίωση των θυμάτων να έχει παραπεμφθεί στις καλένδες, στο όνομα μιας ανιστόρητης, χωρίς αρχές συμφιλίωσης. Δεν πρέπει να δεχτούμε τη ναζιστική αρχή της «συλλογικής ευθύνης», των αντιποίνων σε βάρος του άμαχου πληθυσμού και την εξίσωση των θυμάτων με τους θύτες. Τιμάμε όσους και όσες αντιστάθηκαν στη ναζιστική θηριωδία μέσα από τις γραμμές της Αντιφασιστικής Αντίστασης.
«Η πάλη του ανθρώπου εναντίον της εξουσίας είναι η πάλη της μνήμης εναντίον της λήθης… Αρχίζεις να διαλύεις έναν λαό αφαιρώντας τη μνήμη του. Καταστρέφεις τα βιβλία του, την κουλτούρα και την ιστορία του. Έπειτα άλλοι γράφουν βιβλία γ’ αυτόν, του προσφέρουν μια άλλη κουλτούρα και επινοούν μια άλλη ιστορία. Στη συνέχεια ο λαός αρχίζει σιγά-σιγά να ξεχνά ποιος είναι και τι ήταν», έγραψε ο Μίλαν Κούντερα.
Εάν έως πρόσφατα η ιστορία γραφόταν από και για τους επώνυμους νικητές-ήρωες, η μνήμη την κατέβασε από την ακαδημαϊκή έδρα, της έβγαλε την τήβεννο της επιστημοσύνης, έδωσε φωνή στους ανώνυμους και στα συγκλονιστικά βιώματά τους.
Το ερώτημα, επομένως, πώς θα αναμετρηθούμε με τις «σκοτεινές» ή θα γράψουμε τις «λευκές»» σελίδες της ιστορίας που παραμένουν τραυματικές και επίμαχες, χωρίς αυτό να καταντά μαρτυρολόγιο ή ηθικό καθήκον – είναι κρίσιμο και απαιτεί τεκμηριωμένες απαντήσεις.
Γιατί, όπως τονίζει ο Τέοντορ Αντόρνο στο δοκίμιό του Η Εκπαίδευση μετά το Άουσβιτς, «Η απειλή υποτροπής στη βαρβαρότητα συνεχίζει να υπάρχει, καθώς οι βασικές συνθήκες που ευνόησαν αυτή την υποτροπή εξακολουθούν, σε μεγάλο βαθμό, να μην έχουν αλλάξει. Αυτός είναι ο καθολικός τρόμος. Η κοινωνική πίεση εξακολουθεί να υφίσταται, αν και ο κίνδυνος παραμένει αόρατος στις μέρες μας. Ωθεί τους ανθρώπους στο ανείπωτο και μαζικά εγκλήματα εξακολουθούν να διαπράττονται… Πρέπει κανείς να γνωρίζει τους μηχανισμούς που καθιστούν τους ανθρώπους ικανούς για τέτοιες πράξεις και να μοχθήσει ξυπνώντας την κοινή συνείδηση γύρω από αυτούς τους μηχανισμούς, ώστε να αποτρέψει τους ανθρώπους από το να γίνουν ξανά έτσι».
Στη χώρα μας, η διεθνής τάση αναθεώρησης της Ιστορίας εκδηλώνεται με αυτό που αποκαλεί ο Χάγκεν Φλάισερ «υγειονομική ταφή της μνήμης»: πολτοποίηση το 1975 υλικού των αρχείων του Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου – είχε προηγηθεί το 1959 η αμνήστευση δια νόμου των ναζιστών εγκληματιών και των δωσίλογων, προς δόξαν της «εθνικής συμφιλίωσης».
Η αποζημίωση των θυμάτων, η αποπληρωμή του κατοχικού δανείου και η επιστροφή των λεηλατημένων πολιτιστικών μας θησαυρών δεν είναι μόνο μια αυτονόητη πράξη δικαιοσύνης αλλά και μια προειδοποίηση για τους σημερινούς πολεμοκάπηλους πως για τα εγκλήματα διεθνούς δικαίου, για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δεν μπορούν να γλιτώσουν με λόγους συμπόνοιας ή παραπλανητικές κινήσεις μέσω «ταμείων» ή «ιδρυμάτων για το μέλλον». Οι υπεύθυνοι γι’ αυτά τα εγλήματα – όσο ισχυροί και να έχουν γίνει στο μεταξύ – πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη και οικονομικά, ακόμη και 75 χρόνια μετά.
Δεν ξεχνούμε, δεν συγχωρούμε τα φασιστικά-ναζιστικά εγκλήματα!
Κοινός αγώνας ενάντια στο φασισμό που σηκώνει πάλι κεφάλι στην Ευρώπη!
Θεσσαλονίκη 24/6/2016
Μηταφίδης Τριαντάφυλλος
