Βασίλης Μπρακατσούλας
Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΑ
Το Μανώλη Γλέζο το γνώρισα λίγες μέρες μετά τις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950, κατά τις οποίες μειοψήφησε ο στρατηγός Ν. Πλαστήρας.
Ήμουν τότε 21 ετών, τριτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής της Αθήνας και Γ.Γ. της Δημοκρατικής Αριστερής Νεολαίας (ΔΑΝ) του κόμματος Δημοκρατικών Αριστερών του Γ. Σοφιανόπουλου. Όταν ο δικηγόρος Γιάννης Λυμπερόπουλος, από την Κόνιτσα, στέλεχος του κόμματος Σοφιανόπουλου με παρακάλεσε να επισκεφτώ στις φυλακές Αβέρωφ και να μιλήσω με τον Θάνη Πασπαλιάρη, ένας από τους 16 ΕΠΟΝίτες, οι άλλοι ήταν Νίκος Παράς, Κικύ Βουδούρη, Άννα Περιακή και άλλοι, που καταδικάστηκαν σε θάνατο και απειλούνταν η εκτέλεσή τους. Μίλησα με το Θάνη και ανέλαβα την υποχρέωση και κινητοποιηθήκαμε, συλλέξαμε υπογραφές διαμαρτυρίας, ζητώντας να μην εκτελεστούν. Η κίνηση αυτή και οι έντονες διαμαρτυρίες των μανάδων των καταδικασμένων στο σοβιετικό πρεσβευτή στην Αθήνα και στους ξένους δυτικούς ηγέτες, είχαν ως αποτέλεσμα να παρέμβει ο εκπρόσωπος της ΕΣΣΔ Βισίνσκι στο Γραμματέα του ΟΗΕ και εκείνος στην ελληνική κυβέρνηση να ματαιωθεί η εκτέλεση. Στη δεύτερη συνάντησή μου με το Θάνη, με παρακάλεσε εκείνος να γνωρίσω το Μανώλη και με τον οποίον είχα σχετική συζήτηση και μιλήσαμε μαζί διαχωριζόμενοι από το σύρμα της φυλακής. (με διακατείχε δέος γιατί συνομιλούσα με το σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης).
Το 1951 με πρωτοβουλία του Γιάννη Πασσαλίδη ιδρύεται η ΕΔΑ, η οποία λαμβάνει μέρος στις βουλευτικές εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου και κατά τις οποίες εκλέχθηκαν βουλευτές οι φυλακισμένοι στις φυλακές Αβέρωφ Μανώλης Γλέζος και Μάνθος Τσιμπουκίδης και οι εξόριστοι στον Άγιο Ευστράτιο Κώστας Γαβριηλίδης, Στέφανος Σαράφης, Μανώλης Πρωιμάκης, Νίκος Τσόχας, Ηλίας Ηλίου και άλλοι. Το εκλογοδικείο όμως ακύρωσε την εκλογή όλων των φυλακισμένων και εξορίστων και εκλέχθηκαν βουλευτές οι αναπληρωματικοί του ψηφοδελτίου: Αντώνης Μπριλάκης, Βασίλης Ευφραιμίδης και άλλοι.
Στη διάρκεια αυτών των ημερών, ο Μανώλης κήρυξε απεργία πείνας με αίτημα την επιστροφή από την εξορία και την απόλυση από τη φυλακή ή του, εμείς δε οι νεολαίοι κινηθήκαμε και συγκεντρώσαμε υπογραφές με αίτημα την απόλυσή του και θυμάμαι ότι προσεγγίσαμε πολλά γνωστά πρόσωπα μεταξύ των οποίων: τον Παπανούτσο, τον καθηγητή της φιλοσοφικής σχολής Θεσσαλονίκης Χαράλαμπο Θεοδωρίδη και άλλους. Η κυβέρνηση όμως δεν ικανοποίησε το αίτημα της απόλυσης και ο Μανώλης διέκοψε τελικά την απεργία και η οποία κράτησε 1 μήνα και με πολλές επιπτώσεις στην υγεία του αλλά πέτυχε την επιστροφή των εξόριστων βουλευτών (στοιχεία από τις δραστηριότητες αυτές είναι καταχωρημένα και στην εφημερίδα Δημοκρατικός Τύπος του κόμματος Γ. Σοφιανόπουλου και με διευθυντή τον αείμνηστο Νίκο Ρίτση).
Με το Μανώλη συνεχίσαμε να έχουμε συνεργασία στα πλαίσια της λειτουργίας της ΕΔΑ και της οποίας εκλέχθηκα βουλευτής του 1958. Είχε την ευθύνη του οργανωτικού, τα πάντα περνούσαν από τα χέρια του, αλλά λειτουργούσε πάντα με δηομοκρτικό πνεύμα και συλλογικότητα. Όμως, πέραν της αποτελεσματικής άσκησης των οργανωτικών του καθηκόντων ο Μανώλης αποτελούσε για όλους μας σημείο αναφοράς και στη χάραξη της στρατηγικής και της τακτικής της ΕΔΑ, σημείο αναφοράς συνολικά στην πολιτική μας δράση.
Με την κήρυξη της Χούντας το 1967 συναντηθήκαμε κρατούμενοι στη Γυάρο και στις αρχές του 1968 στο Παρθένι της Λέρου, όταν μεταφέρθηκα εκεί μετά την αποφυλάκισή μου από τις φυλακές της Αίγινας, εξαιτίας της καταδίκης μου για αδίκημα τύπου. Ο Μανώλης αξιοποιούσε δημιουργικά το χρόνο της εξορίας διαβάζοντας πολλά συγγράμματα επί πολλών επιστημονικών πεδίων και εφάρμοσε και δίδαξε τη βιβλιοθηκονομία δημιουργώντας ένα πρωτοποριακό σύστημα δανειστικής βιβλιοθήκης των συνεξόριστων.
Τον Αύγουστο του 1968, η ΕΣΣΔ εισέβαλε πραξικοπηματικά στην Τσεχοσλοβακία και ανέτρεψε τον πρωθυπουργό της χώρας αυτής Ντούμπτσεκ για το λόγο ότι εφάρμοζε η χώρα του σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο και όχι αυτόν του σοβιετικού τύπου. Ο Μανώλης, από τους πρώτους, αντιτάχθηκε και αποδοκίμασε την σοβιετική επέμβαση και το ίδιο έπραξα και εγώ και η πλειοψηφία των κρατουμένων του στρατοπέδου Παρθένι της Λέρου.
Μετά την ανατροπή της χούντας και την έλευση στη χώρα μας του Κων/νου Καραμανλή συνυπήρξαμε και πάλι με το Μανώλη στη σχήμα της ΕΔΑ, πλην όμως το 1978 ο υποφαινόμενος εντάχθηκα στο ΠΑΣΟΚ, το δε 1981 συμπεριλήφθηκα ως βουλευτής στην παρτίδα μου Καρδίτσα και κατέλαβα τη θέση του πρώτου επιλαχόντος. Με το ΠΑΣΟΚ συνεργάστηκε αργότερα ο Μανώλης εκλεγόμενος βουλευτής Α’ Αθήνας το 1981 και επίσης προσχώρησαν ή συνεργάστηκαν εκλογικά και άλλοι της Αριστεράς, όπως ο Θόδωρος Κατριβάνος, που επιλέχθηκε ως Νομάρχης Αθήνας.
Από το 1987 έως το 1989, την περίοδο που ο υποφαινόμενος ήταν Γ. Γ. Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, είχαμε συνάντηση στο χωριό του Μανώλη, τ’ Απεράθου στη Νάξο, την εποχή που ο Μανώλης ήταν κοινοτάρχης, και κατά τη μετάβασή μου εκεί με το γιο μου Αναστάση είχαμε συγκινητικό διάλογο.
Αργότερα, στη συνάντησή μας μνήμης του Αντώνη Μπριλάκη, που έλαβε χώρα στην αίθουσα της Παλιάς Βουλής και στην οποία ο Μανώλης υπήρξε ομιλητής, γνώρισα το συναγωνιστή του Μανώλη στο κατόρθωμα της Ακρόπολης Απόστολο Σάντα.
Περί το 2010, ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ), εντάσσομαι στο Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης Γερμανικών Οφειλών, το οποίο προέδρευε ο Μανώλης και συμμετείχα έκτοτε στη Γραμματεία του. Έζησα ξανά από κοντά τον Μανώλη και θαύμασα την ομαδικότητα, την ανοχή του σε κάθε διαφορετική άποψη, την ιώβειο υπομονή του, την πίστη στο δίκαιο του αγώνα και την αισιοδοξία του για το νικηφόρο αποτέλεσμά του.
Μία από τις τελευταίες μας συναντήσεις υπήρξε αυτή στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας (Μάιο 2018) και στην οποία τιμήθηκα για τα 60 χρόνια από την εκλογή μου στην ΕΔΑ. Ο Μανώλης με συγκίνησε διότι σηκώθηκε από το κρεβάτι του, ενώ ήταν άρρωστος, και ήρθε και με τίμησε με την παρουσία και τη ζεστή του ομιλία.
Ο Μανώλης υπήρξε υπέροχος άνθρωπος, ειλικρινής φίλος, εμπνευσμένος ηγέτης, ταλαντούχος συγγραφέας, άριστος οικογενειάρχης, τρυφερός σύζυγος, πατέρας και παππούς.
