Στις 22 Φεβρουαρίου του 1943 και κατόπιν μιας δίκης-παρωδίας (μια γεύση της μπορείτε να πάρετε εδώ) καταδικάστηκαν σε θάνατο δια αποκεφαλισμού η Σόφι Σολ (Sophie Scholl, 22 χρονών), ο αδερφός της Χανς (Hans Scholl, 25 χρονών) και ο Κρίστοφ Προμπστ (Christoph Probst, 24 χρονών), μέλη της γερμανικής νεολαιΐστικης αντιναζιστικής οργάνωσης “Λευκό Ρόδο”.
Τέσσερις ημέρες πριν, η Σόφι και ο Χανς είχαν γίνει αντιληπτοί όταν έριξαν φυλλάδια αντιχιτλερικού περιεχομένου στους διαδρόμους του κτηρίου της σχολής τους. Συνελήφθησαν από την αστυνομία, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν οι συλλήψεις και άλλων μελών της οργάνωσης.
Το Λευκό Ρόδο έδρασε στη ναζιστική Γερμανία από τον Ιούνιο του 1942 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943 και είχε ως έδρα το Μόναχο. Τα μέλη του ήταν κυρίως φοιτητές και μαθητές. Στο διάστημα δράσης τους, οι νεολαίοι του Λευκού Ρόδου τύπωσαν και διένειμαν σε χιλιάδες αντίτυπα έξι φυλλάδια με τα οποία προσπάθησαν να αφυπνίσουν και να εξεγείρουν το γερμανικό λαό κατά του ναζιστικού καθεστώτος.
Τα βαθύτερα κίνητρα της οργάνωσης ήταν πνευματικά και ανθρωπιστικά, ενώ τα αδέρφια Σολ ήταν επηρεασμένα και από τις χριστιανικές λουθηρανικές καταβολές τους, καθώς θεωρούσαν ότι η ναζιστική βία στρέφεται πρωτίστως κατά των βασικών ευαγγελικών αξιών και της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης (κυρίως μετά τη διάδοση της είδησης για τη θανάτωση δεκάδων χιλιάδων ατόμων με νοητική υστέρηση, με τη χρήση δηλητηριωδών αερίων).
Το πρώτο φυλλάδιο που τύπωσαν τα μέλη του Λευκού Ρόδου έγραφε μεταξύ άλλων:
“Ποιος από εμάς μπορεί να φανταστεί την ντροπή που θα πέσει επάνω μας και επάνω στα παιδιά μας όταν θα βγουν στο φως τα τρομερά εγκλήματα που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία;”
Στο δεύτερο έγραψαν:
“Μετά την κατάκτηση της Πολωνίας, 300.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν σ αυτή τη χώρα με τον πιο κτηνώδη τρόπο. Οι Γερμανοί κοιμούνται τον ηλίθιο ύπνο τους και ενθαρρύνουν τους φασίστες εγκληματίες.”
Η εκδίκηση για τις εκτελέσεις των νεαρών αντιστασιακών ήλθε από μέλη της οργάνωσης που είχαν γλυτώσει τις συλλήψεις. Οι δεύτεροι έβγαλαν λαθραία από τη Γερμανία το τελευταίο φυλλάδιο του Λευκού Ρόδου.
Οι Σύμμαχοι το τύπωσαν σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, που τα έριξαν αεροπορικώς σε πόλεις του Γ’ Ράιχ με τον τίτλο “Το Μανιφέστο των φοιτητών του Μονάχου”.
Η Σόφι Σολ και οι συναγωνιστές της του Λευκού Ρόδου αποτελούν μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις ενδογερμανικής αντίστασης στον Χίτλερ κατά τη ναζιστική περίοδο και ως εκ τούτου καταλαμβάνουν ιδιαίτερη θέση στη συλλογική μνήμη των σύγχρονων Γερμανών.
Ίσως γιατί το παράδειγμά τους μειώνει τη ντροπή τους για τη γενιά των παππούδων τους οι οποίοι μερικές δεκαετίες πριν γοητεύτηκαν, φανατίστηκαν και μάτωσαν μέχρι τέλους για έναν παράφρονα κακοποιό και τη συμμορία του, αφού πρώτα μάτωσαν ανελέητα τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης.
Επίκαιρο παραμένει μέχρι σήμερα το ερώτημα γιατί ένα κομμάτι της νεολαίας των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών είναι ευεπίφορο σε ρατσιστικές αντιλήψεις και προσελκύεται από ναζιστικά και φασιστικά κινήματα.
Είναι το τεκμήριο της νεανικής ηλικίας η απόλυτη δικαιολογία για την ένταξη σε νεοναζιστικές δολοφονικές οργανώσεις;
Την απάντηση τη δίνει η Τράουντλ Γιούνγκε, η οποία διετέλεσε τελευταία γραμματέας του Χίτλερ μέχρι και τη μέρα της αυτοκτονίας του στο φύρερμπούνκερ του Βερολίνου.
Όταν η Γιούνγκε προσλήφθηκε ως ιδιαιτέρα του Χίτλερ το 1942, ήταν μόλις 22 χρονών. Η δήλωσή της προέρχεται από την ταινία “Η Πτώση”, που εν πολλοίς έχει βασιστεί στις μαρτυρίες της για τις τελευταίες μέρες στο χιτλερικό καταφύγιο της καγκελαρίας:
«Φυσικά, τα φριχτά πράγματα που άκουσα στη δίκη της Νυρεμβέργης… με συγκλόνισαν βαθύτατα. Αλλά δεν έβλεπα το συσχετισμό με το δικό μου παρελθόν. Ήμουν ικανοποιημένη που δεν έφταιγα προσωπικά και δεν γνώριζα όλα αυτά τα πράγματα…
Μια μέρα όμως πέρασα μπροστά από το μνημείο που είχε στηθεί για τη Σόφι Σολ στη Φραντς-Γιόζεφ-Στράσε κι είδα ότι είχε γεννηθεί την ίδια ημερομηνία με μένα κι εκτελέστηκε τη χρονιά που άρχισα να δουλεύω για τον Χίτλερ. Εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα πραγματικά ότι δεν αποτελεί δικαιολογία το ότι ήμουν μικρή κι ότι θα μπορούσα να είχα καταλάβει.»
άρθρο του Αριστομένη Συγγελάκη
Πρέπει να αντιστρέψουμε την κοινή αντίληψη και να αναγνωρίσουμε ότι δεν είναι η σκληρότητα μιας κατάστασης ή οι οδύνες που επιφέρει που οδηγούν τους ανθρώπους να συλλάβουν μια άλλη κατάσταση πραγμάτων, όπου όλα θα είναι καλύτερα για όλους˙ αντίθετα, τη στιγμή που μπορούμε να συλλάβουμε μια άλλη κατάσταση πραγμάτων, βλέπουμε υπό νέο φως τα βάσανα και τις οδύνες μας και αποφασίζουμε ότι είναι ανυπόφορες». (Jean – Paul Sartre, 1943).
Στις 22 Φλεβάρη του 1943 δολοφονούνται διά αποκεφαλισμού από το Γ’ Ράιχ, τα αδέλφια Σοφία και Χανς Σολ δειτε εδω και ο συναγωνιστής τους Κρίστοφ Προμπστ, μέλη της αντιναζιστικής οργάνωσης «Λευκό Ρόδο».
Οι θαρραλέοι νέοι του Λευκού Ρόδου ανέπτυξαν μία αξιοθαύμαστη δράση στο Μόναχο, μέσα στο προπύργιο των ναζί, γράφοντας ιστορία.
Από τον Ιούνιο του 1942 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943 κατόρθωσαν μόνοι τους, χωρίς ευρύτερη υποστήριξη, να συντάξουν, τυπώσουν και διανείμουν έξι προκηρύξεις σε χιλιάδες αντίτυπα, προσπαθώντας να ξεσηκώσουν το γερμανικό λαό κατά του ναζιστικού καθεστώτος: «Ποιος από εμάς μπορεί να φανταστεί την ντροπή που θα πέσει επάνω μας και επάνω στα παιδιά μας όταν θα βγουν στο φως τα τρομερά εγκλήματα που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία;» έγραφαν χαρακτηριστικά στην πρώτη προκήρυξή τους.
Η δράση τους ήταν παράτολμη, απρόσμενη και μη ανεκτή από το χιτλερικό καθεστώς. Σε μια περίοδο που βασίλευε ο φόβος, οι ιδεολόγοι νέοι επαναστάτησαν και δεν δίστασαν να συγκρουστούν κατά μέτωπο με το ναζιστικό καθεστώς. Χτύπησαν τον Χίτλερ εκεί που πονούσε: ανέδειξαν με τα κείμενά τους τον απάνθρωπο, ανήθικο και φρικαλέο χαρακτήρα του εθνικοσοσιαλισμού αλλά και επεσήμαναν το μάταιο της μαζικής ανθρωποθυσίας, καθώς η νίκη είχε ήδη χαθεί!
Τα μέλη του «Λευκού Ρόδου» θυσίασαν τη νιότη τους και τη ζωή τους για τις ιδέες τους, ενώ η ατρόμητη Σοφία Σολ αρνήθηκε με πείσμα κάθε πρόταση να δείξει μεταμέλεια για να σωθεί. Μπορεί να μην κατάφεραν να σταματήσουν τον Χίτλερ, έσωσαν όμως την τιμή της Γερμανίας, καθώς ήταν από τους ελάχιστους Γερμανούς που αντιστάθηκαν στη βαρβαρότητα!
Σαν ένα παιχνίδι της μοίρας, όταν έσβηνε το «Λευκό Ρόδο» γεννιόταν η ΕΠΟΝ, θαρρείς για να κρατήσει το νήμα του αγώνα ενάντια στο βαρύ χειμώνα του ναζισμού. Στις 23 Φλεβάρη 1943, την επομένη της εκτέλεσης των νεαρών Γερμανών αγωνιστών, ιδρύθηκε στην Αθήνα η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η οποία ήταν, σύμφωνα με το καταστατικό της, οργάνωση «εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική-φιλειρηνική».
Κινητήρια δύναμή της το όραμα για την οικοδόμηση «μιας άλλης κατάστασης πραγμάτων» με θεμέλια την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση, τη λαϊκή κυριαρχία, την απόκρουση του φασισμού και του ιμπεριαλισμού, την εδραίωση της ειρήνης, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της νέας γενιάς. Είναι χαρακτηριστικά για τον ηρωισμό των μελών της όσα αναφέρει ο πεζογράφος Γιώργος Θεοτοκάς: «Αγόρια και κορίτσια ανάκατα» … με «ένα θάρρος καταπληκτικό. Ενώ τον καιρό της ειρήνης μερικοί πυροβολισμοί στον αέρα έφταναν για να διαλύσουν μια διαδήλωση… τώρα τα παιδιά αυτά δε διαλύονται ούτε από ομοβροντίες ούτε από πυροβολισμούς στο ψαχνό ούτε από άρματα και επελάσεις ιππικού». Δεν είναι τυχαίο ότι χάρη στις συγκλονιστικές διαδηλώσεις, με πρωταγωνιστή τη νεολαία, ματαιώθηκε η πολιτική επιστράτευση και αποτράπηκε η επέκταση της βουλγαρικής ζώνης κατοχής, ενώ παράλληλα υφάνθηκε ένα ισχυρό δίκτυο αλληλεγγύης.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, ο ελληνικός λαός αγωνίζεται να βγει από το χειμώνα του μνημονίου. Νέα επίδικα είναι στο προσκήνιο: η απαλλαγή από το ζυγό των δανειστών, πρωταρχική προϋπόθεση για τη βελτίωση της ζωής του λαού και την ανάκαμψη της χώρας, η αλληλεγγύη στους συνανθρώπους μας που υποφέρουν, η απόκρουση του φασισμού, που μοιάζει να επωφελείται της κρίσης και της δυστυχίας, αλλά και η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων: μία οφειλόμενη πράξη δικαιοσύνης και έμπρακτης μεταμέλειας της σύγχρονης, δημοκρατικής Γερμανίας για τα πρωτοφανή δεινά που προξένησε στην Ελλάδα το Γ’ Ράιχ. Ένας αγώνας που ενώνει τους Έλληνες και φέρνει μαζί μας Γερμανούς διεθνιστές και πατριώτες, όπως τον Καθηγητή Κριστόφ Σμινκ Γουσταύους, την ομάδα «ΑΚ Δίστομο» από το Αμβούργο, τον Μάρτιν Ζέκεντορφ, συνδικαλιστές, πολιτικές οργανώσεις και πολλούς ακόμη.
«Δικαιοσύνη και αποζημίωση!» το σύνθημα της ομάδας «ΑΚ Δίστομο» στη Χάγη: οι Γερμανοί δημοκράτες, ακριβώς επειδή αγαπούν την πατρίδα τους, την θέλουν οριστικά απαλλαγμένη από το ναζισμό, με εκκαθαρισμένες τις υποχρεώσεις της, λυτρωμένη από το παρελθόν της. «Διεκδίκηση! Όχι εκδίκηση» το δικό μας σύνθημα. Αλήθεια, ο Γερμανός Πρόεδρος κ. Γκάουκ, που έρχεται σε λίγες μέρες για προσκύνημα στους μαρτυρικούς Λυγκιάδες και στην εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων, ποια θέση παίρνει επί του φλέγοντος αυτού ζητήματος;
«Δεν θα σωπάσουμε. Είμαστε η συνείδησή σας. Ποτέ δεν θα κάνουμε ειρήνη μαζί σας», δήλωναν με έμφαση στην τέταρτη προκήρυξή τους τα μέλη του Λευκού Ρόδου. «Υπομονή κι υπομονή, καρτέρι και καρτέρι, και τούτος ο Σεπτέμβρης τη Λευτεριά θα φέρει», έγραφε στους τελευταίους στίχους της, λίγο πριν την εκτέλεσή της, η ατρόμητη ΕΠΟΝίτισσα Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Ένα διαχρονικό μήνυμα αγώνα, πίστης στο δίκαιο, θάρρους κι ελπίδας, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη σήμερα!
Αριστομένης Συγγελάκης
Μέλος της Σ.Ε. του Εθνικού Συμβουλίο
